ನವದೆಹಲಿ: ವಿತ್ತ ಸಚಿವೆ ನಿರ್ಮಲಾ ಸೀತಾರಾಮನ್ ಆರನೇ ಬಾರಿಗೆ ಸಾಮಾನ್ಯ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಲಿದ್ದಾರೆ. ಈ ವರ್ಷದ ಬಜೆಟ್ ಮಧ್ಯಂತರವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಬಜೆಟ್‌ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕೆಲವು ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳು ಮಾತ್ರ ದಶಕಗಳಿಂದ ನಡೆದುಕೊಂಡು ಬಂದಿವೆ. ಸ್ವತಂತ್ರ ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು 26 ನವೆಂಬರ್, 1947 ರಂದು ಮಂಡಿಸಲಾಯಿತು. ಸಂಜೆ 5 ಗಂಟೆಗೆ ದೇಶದ ಮೊದಲ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವ ಆರ್.ಕೆ.ಷಣ್ಮುಖಂ ಚೆಟ್ಟಿ ಮಂಡಿಸಿದರು. ಇಂದಿಗೂ ಬಜೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರದ ಗಳಿಕೆ ಮತ್ತು ವೆಚ್ಚಗಳ ಲೆಕ್ಕವಿದೆ. ಆದರೆ, ಕಾಲಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸುವ ಸಂಪ್ರದಾಯ ಬದಲಾಗಿದೆ. ಅಂತಹ ಕೆಲವು ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ನೋಡೋಣ.
ಆದಾಯ ತೆರಿಗೆ ಪ್ರಾರಂಭ
164 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬಜೆಟ್ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ವರದಿಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು ಫೆಬ್ರವರಿ 18, 1860 ರಂದು ಜೇಮ್ಸ್ ವಿಲ್ಸನ್ ಮಂಡಿಸಿದರು. ಜೇಮ್ಸ್ ಅವಿಭಜಿತ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ವೈಸರಾಯ್ ಲಾರ್ಡ್ ಕ್ಯಾನಿಂಗ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಹಣಕಾಸು ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರ ಬಜೆಟ್ ಹಲವು ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿತ್ತು. 1858 ರಲ್ಲಿ, ಭಾರತದ ಆಡಳಿತವು ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿಯಿಂದ ಬ್ರಿಟಿಷರ ಕೈಗೆ ಬಂದಿತು. ಈ ಬಜೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಆದಾಯ ತೆರಿಗೆ ಕಾನೂನನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬ್ರಿಟಿಷರ ಗಳಿಕೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಇದನ್ನು ತರಲಾಯಿತು. ಆದರೆ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರ್ಕಾರವು ಭಾರತೀಯರಿಗೆ ವ್ಯಾಪಾರ ಮಾಡಲು ಸುರಕ್ಷಿತ ವಾತಾವರಣವನ್ನು ಒದಗಿಸಿದೆ ಎಂದು ವಿಲ್ಸನ್ ವಾದಿಸಿದರು.
ಹಿಂದಿಯಲ್ಲೂ ಬಜೆಟ್ ಬಂದಿದೆ
1947 ರಿಂದ 1955 ರವರೆಗೆ ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ನಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಮಂಡಿಸಲಾಯಿತು. 1955-56 ರಿಂದ, ಸರ್ಕಾರವು ಅದನ್ನು ಹಿಂದಿಯಲ್ಲೂ ಪ್ರಕಟಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಈ ಬದಲಾವಣೆಯ ಶ್ರೇಯಸ್ಸು ಭಾರತದ ಮೂರನೇ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರಾಗಿದ್ದ ಸಿ.ಡಿ.ದೇಶಮುಖ್ ಅವರಿಗೆ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ. ಹಿಂದಿಯಲ್ಲಿ ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸುವುದರಿಂದ ಅದು ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನರಿಗೆ ತಲುಪುವಂತೆ ಮಾಡಿತು. ಅಂದಿನಿಂದ ಬಜೆಟ್ ಭಾಷಣವನ್ನು ಹಿಂದಿ ಮತ್ತು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಎರಡೂ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಸಂಜೆಯ ಬದಲು ಬೆಳಗ್ಗೆ ಮಂಡನೆ
1999ರವರೆಗೆ ಸಂಜೆ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಬ್ರಿಟಿಷರ ಆಳ್ವಿಕೆಯಿಂದಲೂ ಈ ಸಂಪ್ರದಾಯ ನಡೆದುಕೊಂಡು ಬಂದಿದೆ. ಬ್ರಿಟನ್‌ನ ಸಮಯ ವಲಯದ ಪ್ರಕಾರ ಇದನ್ನು ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು. ಅಲ್ಲಿ ಬೆಳಿಗ್ಗೆ 11 ಗಂಟೆಗೆ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಲಾಯಿತು. ಅದರಂತೆ, ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು ಸಂಜೆ 5 ಗಂಟೆಗೆ ಮಂಡಿಸಲಾಯಿತು. ಆದರೆ 1999ರಲ್ಲಿ ಅಟಲ್ ಬಿಹಾರಿ ವಾಜಪೇಯಿ ಸರ್ಕಾರ ಅದನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿತು. ಈ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಮುರಿದು ಅಂದಿನ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವ ಯಶವಂತ್ ಸಿನ್ಹಾ ಅವರು ಬೆಳಗ್ಗೆ 11 ಗಂಟೆಗೆ ದೇಶದ ಮುಂದೆ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಿದರು.
ಫೆ.1 ರಂದು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡನೆ
ಪ್ರಸ್ತುತ ಫೆಬ್ರವರಿ 1 ರಂದು ಸಂಸತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಆದರೆ, ಕೆಲ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದಿನವರೆಗೆ ಹೀಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಈ ಹಿಂದೆಯೂ ಫೆಬ್ರವರಿ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಲಾಗಿತ್ತು, ಆದರೆ ತಿಂಗಳ ಕೊನೆಯ ದಿನಾಂಕ ಅಂದರೆ 28 ಅಥವಾ 29 ರಂದು. 2017 ರಲ್ಲಿ ಅಂದಿನ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವ ಅರುಣ್ ಜೇಟ್ಲಿ ಅವರು ಫೆಬ್ರವರಿ 1 ರಂದು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಿದರು. ಅಂದಿನಿಂದ ಬಜೆಟ್ ದಿನಾಂಕ ಒಂದೇ ಆಗಿದೆ.
ರೈಲ್ವೆ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡನೆ
2017 ರಲ್ಲಿ, ಆಗಿನ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವ ಅರುಣ್ ಜೇಟ್ಲಿ ಅವರ ಬಜೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಮತ್ತೊಂದು ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಲಾಯಿತು. ರೈಲ್ವೆ ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯ ಬಜೆಟ್ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಮಂಡನೆಯಾಗತೊಡಗಿತು. ಹಿಂದೆ ರೈಲ್ವೆ ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಮಂಡಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಇದನ್ನು 1924 ರಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರ್ಕಾರ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಆಗ ಸರ್ಕಾರದ ಆದಾಯದ ಬಹುಪಾಲು ರೈಲ್ವೆಯಿಂದ ಬರುತ್ತಿತ್ತು. ವರದಿಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ರೈಲ್ವೆ ಬಜೆಟ್ ಒಟ್ಟು ಯೂನಿಯನ್ ಬಜೆಟ್‌ನ 80 ಪ್ರತಿಶತಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು. ನಂತರ ರೈಲ್ವೆ ಬಜೆಟ್‌ನ ಪಾಲು ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತಲೇ ಇತ್ತು. ಫೆಬ್ರವರಿ 1, 2017 ರಂದು ಅರುಣ್ ಜೇಟ್ಲಿ ಸ್ವತಂತ್ರ ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಜಂಟಿ ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು ಮಂಡಿಸಿದರು. ಇದರೊಂದಿಗೆ 92 ವರ್ಷಗಳಿಂದ ನಡೆದು ಬಂದ ಸಂಪ್ರದಾಯ ಅಂತ್ಯಗೊಂಡಿದೆ.
ಚರ್ಮದ ಬ್ರೀಫ್ಕೇಸ್ನಿಂದ ಲೆಡ್ಜರ್
ಕಳೆದ ವರ್ಷದಂತೆ ಈ ವರ್ಷವೂ ನಿರ್ಮಲಾ ಸೀತಾರಾಮನ್ ಅವರು ಕೆಂಪು ಲೆಡ್ಜರ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಸಂಸತ್ತಿಗೆ ಬರುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಹಿಂದೆ ಲೆದರ್ ಬ್ರೀಫ್ ಕೇಸ್ ನಲ್ಲಿ ಬಜೆಟ್ ಪೇಪರ್ ಗಳನ್ನು ಒಯ್ಯುವ ಸಂಪ್ರದಾಯವಿತ್ತು. ವಾಸ್ತವವಾಗಿ, ಬಜೆಟ್ ಎಂಬ ಪದವು ಫ್ರೆಂಚ್ ಪದ ಬೌಗೆಟ್ಟೆಯಿಂದ ಬಂದಿದೆ. ಬುಜೆ ಎಂದರೆ ಚರ್ಮದ ಚೀಲ.
ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಬಜೆಟ್‌ನಿಂದಲೂ ಲೆದರ್ ಬ್ಯಾಗ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಬಜೆಟ್ ಪೇಪರ್‌ಗಳನ್ನು ಒಯ್ಯುವ ಸಂಪ್ರದಾಯವಿದೆ. 1947 ರ ಮೊದಲ ಬಜೆಟ್‌ಗೆ ಕೆಂಪು ಚರ್ಮದ ಬ್ರೀಫ್ಕೇಸ್ ಅನ್ನು ಬಳಸಲಾಯಿತು. ನಂತರ, ಕೆಲವು ಸಚಿವರು ಬಜೆಟ್ ಪೇಪರ್‌ಗಳನ್ನು ಕಪ್ಪು ಬ್ರೀಫ್‌ಕೇಸ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಇತರ ವಿನ್ಯಾಸಗಳ ಬ್ಯಾಗ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಇರಿಸಿದರು. 2019 ರಲ್ಲಿ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವೆ ನಿರ್ಮಲಾ ಸೀತಾರಾಮನ್ ಈ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿದರು. ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ, ಅವರು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಚರ್ಮದ ಬ್ರೀಫ್ಕೇಸ್ ಬದಲಿಗೆ ಕೆಂಪು ಲೆಡ್ಜರ್ನಲ್ಲಿ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಿದರು.
ಕಾಗದರಹಿತ ಬಜೆಟ್
2021 ರ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸುವಾಗ ನಿರ್ಮಲಾ ಸೀತಾರಾಮನ್ ಮತ್ತೊಂದು ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಕೊರೊನಾ ಅವಧಿಯ ಈ ಬಜೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ ವಿತ್ತ ಸಚಿವೆ ನಿರ್ಮಲಾ ಸೀತಾರಾಮನ್ ದೇಶದ ಮೊದಲ ‘ಪೇಪರ್‌ಲೆಸ್ ಬಜೆಟ್’ ಅನ್ನು ಮಂಡಿಸಿದರು. ನೂರಾರು ಪೇಪರ್‌ಗಳನ್ನು ಒಂದು ಟ್ಯಾಬ್ಲೆಟ್‌ನಿಂದ ಬದಲಾಯಿಸಲಾಯಿತು. ಅಂದಿನಿಂದ ಸೀತಾರಾಮನ್ ತನ್ನ ಟ್ಯಾಬ್ಲೆಟ್‌ನಿಂದ ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು ಓದುತ್ತಾರೆ.