ಬೆಂಗಳೂರು: 2016ರ ನವೆಂಬರ್ 8ರಂದು ರಾತ್ರಿ 8 ಗಂಟೆಗೆ ಪ್ರಧಾನಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ ಅವರು “ಮಧ್ಯರಾತ್ರಿಯಿಂದ ಅಂದರೆ 12 ಗಂಟೆಯಿಂದ ದೇಶದಲ್ಲಿ 500 ಮತ್ತು 1000 ರೂ.ಗಳ ನೋಟುಗಳನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗುತ್ತಿದ್ದು, ಅವು ಕಾನೂನು ಬಾಹಿರವಲ್ಲ” ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿದ್ದರು. ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಪ್ರಧಾನಿ ಮೋದಿ ಹೊಸ 500 ಮತ್ತು 2000 ರೂಪಾಯಿ ನೋಟುಗಳ ಆಗಮನದ ಬಗ್ಗೆ ಘೋಷಿಸಿದರು.
ಈ ನೋಟು ಅಮಾನ್ಯೀಕರಣದ ಸುದ್ದಿ ಬಂದ ತಕ್ಷಣ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಅವ್ಯವಸ್ಥೆ ಉಂಟಾಗಿದ್ದು, ಸಾಮಾನ್ಯರಿಂದ ಹಿಡಿದು ವಿಶೇಷ ಚೇತನರವರೆಗೆ ಎಲ್ಲರೂ ಇದರ ಪ್ರಭಾವಕ್ಕೆ ತುತ್ತಾಗಿದ್ದರು, ಅದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಘಟನೆಗಳು ತಿಂಗಳುಗಟ್ಟಲೆ ದೇಶವಲ್ಲದೆ ವಿದೇಶದಲ್ಲೂ ಮುಖ್ಯಾಂಶಗಳ ಭಾಗವಾಗಿ ಮುಂದುವರೆದಿತ್ತು. ಇಂದು, 8 ನವೆಂಬರ್ 2023 ರಂದು, ದೇಶದಲ್ಲಿ ನೋಟು ಅಮಾನ್ಯೀಕರಣದ 7 ವರ್ಷಗಳು ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿವೆ. ಮತ್ತೆ ನಾವು ಹಿಂತಿರುಗಿ ನೋಡಿದಾಗ, ಇಂದಿಗೂ ಸಹ ನಾವು ನೋಟು ಅಮಾನ್ಯೀಕರಣದ ಪರಿಣಾಮಗಳಿಂದ ನಮ್ಮನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿಲ್ಲ ಎಂದು ನಮಗೆ ಅರಿವಾಗುತ್ತದೆ.
2000 ರೂ.ಹೊಸ ನೋಟುಗಳ ಪರಿಚಯ
ಪ್ರಧಾನಿ ಮೋದಿಯವರ ಘೋಷಣೆಯ ನಂತರ, ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ 500 ಮತ್ತು 2000 ರೂಗಳ ಹೊಸ ನೋಟುಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿತು ಅದನ್ನು ‘ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿ ಹೊಸ ಸರಣಿ ನೋಟುಗಳು’ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಯಿತು. “ದೇಶದಲ್ಲಿ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ 2000 ರೂಪಾಯಿ ನೋಟನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಲಾಗಿದ್ದು, ಈ ನೋಟು ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ವಹಿವಾಟುಗಳಿಗೆ ಉಪಯುಕ್ತವಾಗಲಿದೆ ಮತ್ತು ಜನರಿಗೆ ಅನುಕೂಲವಾಗಲಿದೆ” ಎಂದು ಸರ್ಕಾರ ಈ ಗುಲಾಬಿ ಬಣ್ಣದ ನೋಟನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿತು.
ಮೋದಿ ಸರ್ಕಾರ ನೀಡಿದ ಕಾರಣವೇನು?
500 ಮತ್ತು 1000 ರೂಪಾಯಿಗಳ ನಕಲಿ ನೋಟುಗಳನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟಲು ಮತ್ತು ದೇಶದಲ್ಲಿ ಕಪ್ಪುಹಣವನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟಲು ಈ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ. ಅಲ್ಲದೆ, ಈ ಕ್ರಮವು ಭಯೋತ್ಪಾದನೆ ವಿರುದ್ಧ ನಕಲಿ ನೋಟುಗಳನ್ನು ತಡೆಯಲು ಸರ್ಕಾರದ ಅಸ್ತ್ರವಾಗಲಿದೆ ಎಂದು ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರ ತಿಳಿಸಿತ್ತು. ಪ್ರಧಾನಿ ಮೋದಿಯವರ ಅಧಿಕೃತ ಘೋಷಣೆಯ ನಂತರ, ಆಗಿನ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಗವರ್ನರ್ ಉರ್ಜಿತ್ ಪಟೇಲ್ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ಶಕ್ತಿಕಾಂತ ದಾಸ್ ಅವರು 2011 ಮತ್ತು 2016 ರ ನಡುವೆ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಮುಖಬೆಲೆಯ ನೋಟುಗಳ ಪೂರೈಕೆಯು ಶೇಕಡ 40 ರಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದರು. ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ 500 ಮತ್ತು 1000 ರೂಪಾಯಿಗಳ ನಕಲಿ ನೋಟುಗಳು ಕ್ರಮವಾಗಿ ಶೇ 76 ಮತ್ತು 109 ರಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ. ಈ ನಕಲಿ ನಗದನ್ನು ಭಾರತದ ವಿರುದ್ಧ ಭಯೋತ್ಪಾದಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು, ಹೀಗಾಗಿ ನೋಟುಗಳನ್ನು ಚಲಾವಣೆಯಿಂದ ತೆಗೆದುಹಾಕುವ ಸರ್ಕಾರದ ನಿರ್ಧಾರ ಸರಿಯಾಗಿದೆ ಎಂದರು.
ಮಿನಿ ಡಿಮಾನಿಟೈಸೇಶನ್
ಮೇ 19, 2023 ರಂದು ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಗವರ್ನರ್ ಶಕ್ತಿಕಾಂತ ದಾಸ್ ಅವರು 2000 ರೂ ನೋಟುಗಳನ್ನು ಚಲಾವಣೆಯಿಂದ ತೆಗೆದುಹಾಕುವ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆ ಘೋಷಿಸಿದರು. ಈ ಸುದ್ದಿಯೊಂದಿಗೆ, ಜನರು ನವೆಂಬರ್ 8, 2016 ರಂದು ಮೋದಿ ಸರ್ಕಾರದ ನೋಟು ಅಮಾನ್ಯೀಕರಣವನ್ನು ನೆನಪಿಸಿಕೊಂಡರು. ಹಂತವನ್ನು ಮಿನಿ ಡಿಮಾನಿಟೈಸೇಶನ್ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಯಿತು. ಆದರೆ ಆರ್‌ಬಿಐ ದೇಶದ ಜನರಿಗೆ ಮೇ 23 ರಿಂದ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 30 ರ ನಡುವೆ ಸಮಯವನ್ನು ನೀಡಿತು, ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗೆ ಹೋಗಿ 2000 ರೂ ನೋಟುಗಳನ್ನು ಠೇವಣಿ ಮಾಡುವ ಮತ್ತು ಬದಲಾಯಿಸುವ ಸೌಲಭ್ಯವನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. 2000 ರೂ. ನೋಟುಗಳನ್ನು ವಿನಿಮಯ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಗಡುವು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 30 ರಂದು ಕೊನೆಗೊಂಡ ನಂತರ, ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ತನ್ನ ಗಡುವನ್ನು 7 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2023 ರವರೆಗೆ ವಿಸ್ತರಿಸಿದೆ. ಇದಾದ ನಂತರವೂ ಕಾರಣಾಂತರಗಳಿಂದ 2000 ರೂಪಾಯಿ ನೋಟುಗಳನ್ನು ಜಮಾ ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದವರಿಗೆ ಆರ್‌ಬಿಐನ 19 ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಕಚೇರಿಗಳಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿ ಅಥವಾ ಭಾರತೀಯ ಅಂಚೆ ಮೂಲಕ ನೋಟುಗಳನ್ನು ಜಮಾ ಮಾಡುವ ಸೌಲಭ್ಯವನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ.
ಸರ್ಕಾರ ಡೇಟಾ ನೀಡಲಿಲ್ಲ
2016 ರ ನೋಟು ಅಮಾನ್ಯೀಕರಣದ ನಂತರ, ಜನರು ತಮ್ಮ 500 ಮತ್ತು 1000 ರೂಪಾಯಿ ನೋಟುಗಳನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಲು ಮತ್ತು ತಮ್ಮ ಖಾತೆಗಳಿಗೆ ಜಮಾ ಮಾಡಲು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳತ್ತ ಮುಖ ಮಾಡಬೇಕಾಯಿತು. ನೋಟುಗಳನ್ನು ಠೇವಣಿ ಇಡಲು ಮತ್ತು ಬದಲಾಯಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸರ್ಕಾರ ಕೆಲವು ಮಿತಿಗಳನ್ನು ವಿಧಿಸಿದ್ದರಿಂದ ಜನರು ತಮ್ಮಲ್ಲಿರುವ ಹಣವನ್ನು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಹಸ್ತಾಂತರಿಸಲು ಭಾರಿ ತೊಂದರೆಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಬೇಕಾಯಿತು. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಪ್ರತಿದಿನ ಮಾಧ್ಯಮಗಳು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಹೊರಗೆ ಭಾರಿ ಜನಸಂದಣಿ ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನರ ಉದ್ದನೆಯ ಸಾಲುಗಳ ಚಿತ್ರಗಳಿಂದ ತುಂಬಿವೆ. ಕೆಲವು ಜನರು ಸರದಿಯಲ್ಲಿ ನಿಂತು ಪ್ರಾಣ ಕಳೆದುಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬ ಅನೇಕ ವರದಿಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದವು. ಆದರೆ, ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ಪರವಾಗಿ ಹಣಕಾಸು ಖಾತೆ ರಾಜ್ಯ ಸಚಿವ ಪಂಕಜ್ ಚೌಧರಿ, ಈ ವರ್ಷದ ಮಾರ್ಚ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಂಸತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಟಿಎಂಸಿ ಸಂಸದ ಅಬಿರ್ ರಂಜನ್ ಬಿಸ್ವಾಸ್ ಅವರ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿ, ಎಷ್ಟು ಜನರು ಸಾವನ್ನಪ್ಪಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬ ಬಗ್ಗೆ ಸರ್ಕಾರದ ಬಳಿ ಯಾವುದೇ ಮಾಹಿತಿ ಇಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳಿದರು. ಅಚ್ಚರಿಯ ವಿಷಯವೆಂದರೆ 2016ರ ಡಿಸೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಅಂದಿನ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವ ಅರುಣ್ ಜೇಟ್ಲಿ ಅವರು ನೋಟು ಅಮಾನ್ಯೀಕರಣದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ಗ್ರಾಹಕ ಮತ್ತು 3 ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಸೇರಿದಂತೆ 4 ಮಂದಿ ಸಾವನ್ನಪ್ಪಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಸಂಸತ್ತಿನಲ್ಲಿಯೇ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡಿದ್ದರು. ಮೃತರ ಕುಟುಂಬಗಳಿಗೆ 44,06869 ರೂ ಪರಿಹಾರ ನೀಡಲಾಗಿದೆ.
ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಅನ್ಯಾಯ ಎಂದು ಕರೆಯಲಿಲ್ಲ
ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ 2016 ರ ನೋಟು ಅಮಾನ್ಯೀಕರಣದ ನಿರ್ಧಾರದ ವಿರುದ್ಧ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಹಲವು ಅರ್ಜಿಗಳು ಸಲ್ಲಿಕೆಯಾಗಿವೆ ಮತ್ತು 7 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ವಿವಿಧ ವಿಷಯಗಳ ಮೇಲೆ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಕರಣಗಳು ನಡೆದವು. ಆದರೆ ಜನವರಿ 2023 ರಲ್ಲಿ, ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ತನ್ನ ತೀರ್ಪನ್ನು ನೀಡಿತು ಮತ್ತು 2016 ರಲ್ಲಿ 500 ಮತ್ತು 1000 ರೂಪಾಯಿಗಳ ಸರಣಿಯ ನೋಟುಗಳ ಅಮಾನ್ಯೀಕರಣದ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ಅನ್ಯಾಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳಿದೆ.
2016 ರ ಡಿಮಾನಿಟೈಸೇಶನ್ ಮತ್ತು 2023 ರ ಮಿನಿ ಡಿಮಾನಿಟೈಸೇಶನ್ ನಡುವಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸ
* ನವೆಂಬರ್ 8, 2016 ರ ನೋಟು ಅಮಾನ್ಯೀಕರಣ ಮತ್ತು ಈ ವರ್ಷ ಮೇ 19, 2023 ರಂದು 2000 ರೂ ನೋಟುಗಳ ಮಿನಿ ಡಿಮಾನಿಟೈಸೇಶನ್ ನಡುವೆ ಅನೇಕ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳಿವೆ.
2016 ರಲ್ಲಿ, 500 ರೂ ಮತ್ತು 1000 ರೂ. ನೋಟುಗಳ ಕಾನೂನು ಮಾನ್ಯತೆಯು ನೋಟು ಅಮಾನ್ಯೀಕರಣದ ಘೋಷಣೆಯ ರಾತ್ರಿ ಕೊನೆಗೊಂಡಿತು, ಆದರೆ 2000 ರೂ. ನೋಟು ಇನ್ನೂ ಕಾನೂನುಬದ್ಧ ಟೆಂಡರ್ ಆಗಿ ಉಳಿದಿದೆ.
2016 ರಲ್ಲಿ ರದ್ದುಪಡಿಸಿದ ನೋಟುಗಳು ಭಾರತದ ಅಂದಿನ ಕರೆನ್ಸಿಯ 86 ಪ್ರತಿಶತವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. ಆದರೆ ಮೇ 2023 ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಗಿತಗೊಂಡ 2000 ರೂ ನೋಟುಗಳು ದೇಶದಲ್ಲಿ ಚಲಾವಣೆಯಲ್ಲಿರುವ ಒಟ್ಟು ಕರೆನ್ಸಿಯ 11 ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ಮಾತ್ರ.
2016 ರಲ್ಲಿ, 500 ಮತ್ತು 1000 ರೂಗಳ ಸುಮಾರು 21 ಬಿಲಿಯನ್ ನೋಟುಗಳನ್ನು ವಿನಿಮಯ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ ಅಥವಾ ಠೇವಣಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. 2023 ರಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ, 2000 ರೂಗಳ 1.78 ಶತಕೋಟಿ ನೋಟುಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಠೇವಣಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ ಅಥವಾ ವಿನಿಮಯ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಕರೆನ್ಸಿ ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಅಂತಹ ದೊಡ್ಡ ವ್ಯತ್ಯಾಸವು ಎರಡೂ ರೀತಿಯ ನಿರ್ಧಾರಗಳನ್ನು ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿ ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸುತ್ತದೆ.
2016ರಲ್ಲಿ 500 ಮತ್ತು 1000 ರೂಪಾಯಿ ನೋಟುಗಳನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಒಟ್ಟು 52 ದಿನಗಳ ಕಾಲಾವಕಾಶ ನೀಡಲಾಗಿತ್ತು. ಈ ಬಾರಿ 2000 ರೂಪಾಯಿ ನೋಟುಗಳನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸುಮಾರು 140 ದಿನಗಳ ಕಾಲಾವಕಾಶ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಈಗಲೂ ಉಳಿದವರು ಆರ್‌ಬಿಐನಲ್ಲಿ 2000 ರೂಪಾಯಿ ನೋಟುಗಳನ್ನು ಠೇವಣಿ ಮಾಡಬಹುದು ಅಥವಾ ಬದಲಾಯಿಸಬಹುದು.
‘ತಪ್ಪಾಗಿ ಅರ್ಥೈಸಬೇಡಿ, ಸಿಎಂ ಮಾತನಾಡಿದ್ದು ಲೈಂಗಿಕ ಶಿಕ್ಷಣದ ಬಗ್ಗೆ’: ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಂಡ ತೇಜಸ್ವಿ ಯಾದವ್