ಶಾಸಕರು/ ಸಂಸದರ ವಿರುದ್ಧ ಕಾನೂನು ಕ್ರಮಕ್ಕೆ ವಿನಾಯಿತಿ ರದ್ದು: ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್​ನ ಐತಿಹಾಸಿಕ ತೀರ್ಪಿನ ಮಹತ್ವವೇನು? ಇಲ್ಲಿದೆ ವಿವರವಾದ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ…

ನವದೆಹಲಿ: ಸದನದಲ್ಲಿ ಮತಕ್ಕಾಗಿ ಅಥವಾ ಭಾಷಣಕ್ಕಾಗಿ ಲಂಚ ಪಡೆದ ಆರೋಪದಲ್ಲಿ ಸಂಸದ ಅಥವಾ ಶಾಸಕರು ಕಾನೂನು ಕ್ರಮದಿಂದ ವಿನಾಯಿತಿ ಪಡೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂದು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಶುಕ್ರವಾರ ಮಹತ್ವದ ತೀರ್ಪು ನೀಡಿದೆ.

ಭಾರತದ ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಡಿ.ವೈ.ಚಂದ್ರಚೂಡ್ ನೇತೃತ್ವದ ಏಳು ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಗಳ ಸಂವಿಧಾನ ಪೀಠದ ತೀರ್ಪಿನಲ್ಲಿ, ಶಾಸಕರಿಗೆ ಒದಗಿಸಲಾದ ಕಾನೂನು ಕವಚವು ಲಂಚದ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ಅವರನ್ನು ಏಕೆ ರಕ್ಷಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಎಂಬುದನ್ನು ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಶಾಸಕರಿಗೆ ಕಾನೂನು ವಿನಾಯಿತಿ:

ಸಂಸದರು ಮತ್ತು ಶಾಸಕರು ಯಾವುದೇ ಕಾನೂನು ಕ್ರಮದ ಭಯವಿಲ್ಲದೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಸಂವಿಧಾನದ 105 ಮತ್ತು 194 ನೇ ವಿಧಿಗಳು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡಿಕೊಡುತ್ತವೆ. ಈ ಮೂಲಕ ಕಾನೂನು ಕ್ರಮದಿಂದ ಶಾಸಕರು/ಸಂಸದರನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ನಿಬಂಧನೆಗಳು ಅವರಿಗೆ ವಾಕ್ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ. ಅಲ್ಲದೆ, ಸದನದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಸಂಸತ್ತಿನಲ್ಲಿನ ಯಾವುದೇ ಮತ ಚಲಾವಣೆಗಾಗಿ ಅಥವಾ ಸದನ ಸಮಿತಿಯಲ್ಲಿ ನೀಡಿದ ಹೇಳಿಕೆಗಳಿಗಾಗಿ ಕಾನೂನು ಕ್ರಮ ಜರುಗಿಸದಂತೆ ಅವರನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುತ್ತವೆ.

ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಸದನದಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ ಯಾವುದೇ ಟೀಕೆಗಾಗಿ ಸಂಸದ ಅಥವಾ ಶಾಸಕರು ಮಾನನಷ್ಟ ಮೊಕದ್ದಮೆಯನ್ನು ಎದುರಿಸುವಂತಿಲ್ಲ. ಶಾಸಕರು ಆಕ್ಷೇಪಾರ್ಹ ಹೇಳಿಕೆ ನೀಡಿದರೆ, ಸ್ಪೀಕರ್ ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಯಾಲಯ ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಳ್ಳಲಾಗದು.

1998 ರ ತೀರ್ಪು:

ಸಂಸದರು/ ಶಾಸಕರಿಗೆ ಸದನದಲ್ಲಿ ದೊರೆಯುವ ಈ ಕಾನೂನು ವಿನಾಯಿತಿ ಕುರಿತು ಮಾರ್ಚ್​ 4ರಂದು ಸೋಮವಾರ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್​ ಮಹತ್ವದ ತೀರ್ಪು ನೀಡಿದೆ. ಪಿ.ವಿ. ನರಸಿಂಹರಾವ್ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ 1998 ರಲ್ಲಿ ತಾನೇ ನೀಡಿದ ತೀರ್ಪನ್ನು ಈಗ ತಳ್ಳಿಹಾಕಿದೆ. ಜುಲೈ 1993 ರಲ್ಲಿ, ಮಾಜಿ ಪ್ರಧಾನಿ ನರಸಿಂಹರಾವ್​ ನೇತೃತ್ವದ ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತ ಸರ್ಕಾರದ ವಿರುದ್ಧ ಅವಿಶ್ವಾಸ ನಿರ್ಣಯವನ್ನು ಮಂಡಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಈ ಅವಿಶ್ವಾಸ ನಿರ್ಣಯವನ್ನು ಅವರ ಸರ್ಕಾರವು ಕಡಿಮೆ ಅಂತರದಿಂದ ಜಯಿಸಿತ್ತು. ನರಸಿಂಹ ರಾವ್​ ಸರ್ಕಾರದ ಪರವಾಗಿ 265 ಮತ್ತು ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ 251 ಮತಗಳು ಬಂದಿದ್ದವು. ಜಾರ್ಖಂಡ್ ಮುಕ್ತಿ ಮೋರ್ಚಾದ ಶಾಸಕರು ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿ ಮತ ಹಾಕಲು ಲಂಚ ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬ ಆರೋಪಗಳು ಒಂದು ವರ್ಷದ ನಂತರ ಹೊರಬಂದವು. 1998 ರ ತೀರ್ಪಿನಲ್ಲಿ, ಸರ್ವೋಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು 3:2 ಬಹುಮತದೊಂದಿಗೆ ಸಂಸದರು ಮತ್ತು ಶಾಸಕರು ತಮ್ಮ ಮತಕ್ಕಾಗಿ ಲಂಚದ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ಕಾನೂನು ಕ್ರಮದಿಂದ ಮುಕ್ತರಾಗಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ತೀರ್ಪು ನೀಡಿತು.

ಈಗ ಕೋರ್ಟ್ ಏನು ಹೇಳಿದೆ?:

ಲಂಚ ಪಡೆಯುವುದು ಸ್ವತಂತ್ರ ಅಪರಾಧವಾಗಿದ್ದು, ಸಂಸತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಶಾಸಕಾಂಗ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಶಾಸಕರು ಏನು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ ಅಥವಾ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ ಎಂಬುದಕ್ಕೂ ಈ ಅಪರಾಧಕ್ಕೂ ಯಾವುದೇ ಸಂಬಂಧವಿಲ್ಲ ಎಂದು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್​ ಈಗ ಹೇಳಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ, ಶಾಸಕರಿಗೆ ಈ ಹಿಂದೆ ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಕಾನೂನು ಕ್ರಮದಿಂದ ವಿನಾಯಿತಿ ಇನ್ನು ದೊರೆಯುವುದಿಲ್ಲ. ಸಂವಿಧಾನದ ವಿಧಿ 105 ಮತ್ತು 194 ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ನೀಡಲಾದ ರಕ್ಷಣೆಯು ಲಂಚ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ಶಾಸಕರನ್ನು/ಸಂಸದರನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ ಅವರು ಸದನದ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ತಮ್ಮ ಕರ್ತವ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ ಎಂದು ನ್ಯಾಯಾಲಯ ಹೇಳಿದೆ.

ಇಂತಹ ರಕ್ಷಣೆಯು ಕಾನೂನಿನಿಂದ ಅನಿಯಂತ್ರಿತ ವಿನಾಯಿತಿಯನ್ನು ಆನಂದಿಸುವ ವಿಭಾಗವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ನ್ಯಾಯಾಲಯ ಎಚ್ಚರಿಸಿದೆ. ಶಾಸಕರ ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರ ಮತ್ತು ಲಂಚವು ಭಾರತೀಯ ಸಂಸದೀಯ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ಸಮರ್ಥವಾಗಿ ನಾಶಪಡಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದೂ ನ್ಯಾಯಾಲಯ ಹೇಳಿದೆ.

ಸಂವಿಧಾನದ 105ನೇ ವಿಧಿಯು ಚರ್ಚೆಗಳಿಗೆ ಅನುಕೂಲಕರ ವಾತಾವರಣವನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಸದಸ್ಯರೊಬ್ಬರು ಭಾಷಣಕ್ಕೆ ಲಂಚ ಪಡೆದಾಗ ಈ ವಾತಾವರಣಕ್ಕೆ ಧಕ್ಕೆಯಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ನ್ಯಾಯಾಲಯ ಹೇಳಿದೆ.

1998 ರ ತೀರ್ಪಿನ ಕುರಿತು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳು:

ಈಗ ಸರ್ವಾನುಮತದ ತೀರ್ಪನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದ ಭಾರತದ ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಗಳಾದ ಡಿ.ವೈ.ಚಂದ್ರಚೂಡ, “ಪಿವಿ ನರಸಿಂಹ (ಪ್ರಕರಣ) ತೀರ್ಪನ್ನು ನಾವು ಒಪ್ಪುವುದಿಲ್ಲ. ಮತ ಚಲಾಯಿಸಲು ಲಂಚ ಪಡೆಯುವ ಶಾಸಕರಿಗೆ ವಿನಾಯಿತಿ ನೀಡಿದ ಆ ಪ್ರಕರಣದ ತೀರ್ಪು ವ್ಯಾಪಕವಾದ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಅದನ್ನು ರದ್ದುಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ” ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.

1998ರ ತೀರ್ಪು ಲಂಚ ಸ್ವೀಕರಿಸಿ ಮತ ಚಲಾಯಿಸುವ ಶಾಸಕರನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವ ಮತ್ತು ಲಂಚ ಪಡೆದರೂ ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಮತ ಚಲಾಯಿಸುವ ಶಾಸಕರ ವಿರುದ್ಧ ಕಾನೂನು ಕ್ರಮ ಜರುಗಿಸುವ ‘ವಿರೋಧಾಭಾಸ’ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ನಿರ್ಮಾಣವಾಗಿದೆ ಎಂದು ನ್ಯಾಯಾಲಯ ಹೇಳಿದೆ. ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ನೇತೃತ್ವದ ಏಳು ಸದಸ್ಯರ ಸಂವಿಧಾನ ಪೀಠವು ಈಗ ಸರ್ವಾನುಮತದ ತೀರ್ಪು ನೀಡಿದೆ.

ಏನಿದು ಪ್ರಕರಣ?:

1998 ರ ತೀರ್ಪಿನಲ್ಲಿ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್​ನ ಐವರು ಸದಸ್ಯರು ಪೀಠವು, ಸಂಸದರು ಮತ್ತು ಶಾಸಕರು ಭಾಷಣ ಮಾಡಲು ಲಂಚ ಪಡೆದ ಆರೋಪದಿಂದ ಮುಕ್ತರಾಗಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಸಂವಿಧಾನದ 105 (2) ಮತ್ತು 194 (2) ವಿಧಿಗಳ ಮೂಲಕ ಸಂಸದೀಯ ಸವಲತ್ತುಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಶಾಸಕಾಂಗದಲ್ಲಿ ಮತ ಚಲಾಯಿಸುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ತೀರ್ಪು ನೀಡಿತ್ತು.

ತದನಂತರ 2012 ರ ಮೇಲ್ಮನವಿಯೊಂದರಲ್ಲಿ, ಜಾರ್ಖಂಡ್ ಮುಕ್ತಿ ಮೋರ್ಚಾ ನಾಯಕಿ ಸೀತಾ ಸೊರೆನ್ ಅವರು ಆ ವರ್ಷ ರಾಜ್ಯಸಭೆಯ ಮತದಾನಕ್ಕಾಗಿ ತಾವು ಲಂಚವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಆರೋಪ ಕುರಿತಂತೆ, ವಿಧಿ 105 ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ವಿನಾಯಿತಿ ಪಡೆದಿದ್ದರು.

ಆದರೆ, ಜಾರ್ಖಂಡ್ ಹೈಕೋರ್ಟ್ ಮೇಲ್ಮನವಿಯನ್ನು ವಜಾಗೊಳಿಸಿತ್ತು. ನಂತರ ಅದನ್ನು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಶ್ನಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಈ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2023 ರಲ್ಲಿ, ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನ ಏಳು ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಗಳ ಪೀಠವು ಎರಡು ದಿನಗಳ ವಿಚಾರಣೆಯ ನಂತರ ತನ್ನ ತೀರ್ಪನ್ನು ಕಾಯ್ದಿರಿಸಿತ್ತು.

ಸೋಮವಾರ ತೀರ್ಪು ಪ್ರಕಟಿಸುವಾಗ, ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಚಂದ್ರಚೂಡ್ ಅವರು “ಲಂಚ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ವಿಧಿ 105 ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ವಿನಾಯಿತಿ ನೀಡುವುದಿಲ್ಲ” ಎಂದು ಹೇಳಿದರು.

ಈ ತೀರ್ಪಿನ ಅರ್ಥವೇನು?:

ಕಳೆದ ಹಲವು ದಶಕಗಳಲ್ಲಿ, ಚುನಾವಣಾ ಆದೇಶಗಳ ಪಾವಿತ್ರ್ಯತೆಯನ್ನು ಕಾಪಾಡುವಲ್ಲಿ ಮತಕ್ಕಾಗಿ ನಗದು-ವಹಿವಾಟು ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಸವಾಲಾಗಿದೆ. ಇಂದಿನ ತೀರ್ಪಿಗೆ ಮುನ್ನ ಯಾವುದೇ ಸಂಸದರು ಅಥವಾ ಶಾಸಕರು ಲಂಚ ಪಡೆದು ಮತ ಚಲಾಯಿಸಿದರೆ ಅವರ ವಿರುದ್ಧ ಕಾನೂನು ಕ್ರಮ ಜರುಗಿಸಲಾಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ, ಈಗ ಅವರು ಈ ರೋಗನಿರೋಧಕ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು (ವಿನಾಯಿತಿ) ಕಳೆದುಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಶಾಸಕರು/ಸಂಸದರು ಲಂಚ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ ಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಅದು ಅಪರಾಧವಾಗುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲದೆ, ಸದನದ ಒಳಗೆ ಈ ಹಿಂದೆ ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿದ್ದ ವಿನಾಯಿತಿ ಈ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ರಕ್ಷಣೆ ನೀಡುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿದೆ.

ಸತತ 4ನೇ ದಿನ ಗೂಳಿಯ ಗುಟುರು: ಸಾರ್ವಕಾಲಿಕ ಗರಿಷ್ಠ ಮಟ್ಟ ಮುಟ್ಟಿ ದಾಖಲೆ ಬರೆದ ಷೇರು ಸೂಚ್ಯಂಕ

ಸೋಮವಾರ ಒಂದೇ ದಿನದಲ್ಲಿ 20% ಏರಿಕೆ ಕಂಡ ಸ್ಟಾಕ್‌ಗಳು: ಟ್ರೇಡಿಂಗ್​ ಸೆಟಪ್ ನೋಡಿದರೆ ಮಂಗಳವಾರವೂ ಇವುಗಳಿಗೆ ಬೇಡಿಕೆ

15 ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಷೇರು ಬೆಲೆ 72% ಹೆಚ್ಚಳ: ಡಿಫೆನ್ಸ್ ಕಂಪನಿ ಸ್ಟಾಕ್​ನಲ್ಲಿ ಮಹತ್ವದ ಬೆಳವಣಿಗೆ